Flora, vegetatie & fauna van het landgoed Vollenhoven

Vorst, O., en Van Ooyen, A. (1980). Rapport, 76 pp. [Full text: PDF]

Abstract

In verband met de toekomstige openstelling van de nieuwe Rijksweg 28 is het belangrijk dat van de gebieden die daarvan invloed zullen ondervinden, voldoende gegevens bekend zijn. Wanneer er voldoende vergelijkingsmateriaal van de toestand voor de openstelling bekend is, is het mogelijk om de invloed van de rijksweg op flora en fauna na te gaan. Het landgoed Vollenhoven (gemeente De Bilt) is zo'n terrein dat zeer waarschijnlijk gevolgen zal ondervinden van de rijksweg. Om die reden wilden we in een jaar (1980) zoveel mogelijk gegegevens over de flora en fauna van dit gebied verzamelen.

Vollenhoven is gelegen op de grens van de Utrechtse Heuvelrug en het Kromme Rijn-gebied. De ene helft van het landgoed, de Plaats genaamd, waar het hoofdgebouw staat, heeft een oppervlakte van 44 hectare en is gelegen aan de zuidzijde van de Utrechtseweg. De andere helft, genaamd de Overplaats, heeft een oppervlakte van 69 hectare en ligt ten noorden van de Utrechtseweg.

Het landgoed heeft een rijke flora, vooral de Plaats. De Overplaats bestaat grotendeels uit aangeplant bos, met een relatief arme ondergroei (hoewel ook Dalkruid, Grote Wolfsklauw en Breedbladige Wespenorchis voorkomen). Op enkele duintjes in het gebied groeit een zeer specifieke vegetatie bestaande uit blad- en korstmossen. De bemeste weilanden van de Overplaats herbergen geen rijke flora, maar langs de wegen groeien wel veel soorten (o.a. Muizeoor, Rolklaver en Eikvaren). De Plaats is veel rijker aan planten door het sterk gedifferentieerde landschap van parkbos, akkerland, weide, gazons, grienden en waterpartijen. De bermen herbergen over het algemeen de rijkste begroeiing. In de grienden treffen we een zeer weelderige plantengroei aan (o.a. Dauwnetel en Mannetjesvaren). In tegenstelling tot de muurvegetaties op de oude muurtjes en kassen van de moestuin (o.a. Muurleeuwebek en Kleine Veldkers) zijn de watervegetaties veelal slecht ontwikkeld (Liesgras-associatie). Op de verschraalde gazons komen een aantal interessante planten voor (o.a. Zwolse Anjer).

Het aantal soorten amfibieën dat op het landgoed voorkomt is vrij hoog te noemen (o.a. Grote en Kleine Watersalamander), maar de dichtheden zijn vaak vrij laag. De lage dichtheden zijn waarschijnlijk te wijten aan de summiere plantengroei in de meeste wateren.

De Plaats en Overplaats herbergen een rijke avifauna. De Plaats is als broedterrein voor kleine zangvogels van belang (o.a. Bosrietzanger, Spotvogel, Nachtegaal en Grauwe Vliegenvanger). De Overplaats biedt voor verschillende soorten mezen een geschikt broedbiotoop (o.a. Zwarte Mees, Kuifmees, Staartmees en Glanskop). Beide gebieden vormen, naast een belangrijk broedgebied, ook een rust- en fourageergebied voor vele vogels (o.a. Sijs en Bergeend). De aanwezigheid van veel dood hout, vooral op de Overplaats, is er de oorzaak van dat het gebied een rijke insektenwereld kent, die op zijn beurt ten grondslag ligt aan een rijkgeschakeerde vogelbevolking.

Concluderend kunnen we zeggen dat Vollenhoven in alle opzichten een rijk gebied is dat een belangrijke schakel vormt in de Stichtse Lustwarande.

(Een exemplaar van het rapport is aanwezig in de bibliotheek van het Wageningen University & Research centre.)